Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 100
Jaar: 2014
Maand: September
Auteurs: Alois Schotanus

KONINGIN OPZOEKEN OP ZIJN BRAZILIAANS

Agressief maar productief

In Brazilie imkert men met de zogenaamde ‘geafrikaniseerde’ bijen. Deze bijen hebben een bijzonder sterk ontwikkeld verdedigingsgedrag. Dat is een beleefde manier om te zeggen dat ze erg steeklustig zijn. Als men het waagt hun rust of hun nestordening te verstoren, dan gaan ze de indringer ongemeen heftig te lijf, zo fel zelfs dat daarbij dodelijke slachtoffers vielen. Daaraan hebben ze ook hun kwalijke reputatie van ‘killerbees’, zeg maar: ‘moordbijen’ te danken.

Bovendien zijn het ook geduchte rovers. Ook maar de geringste aanleiding grijpen ze aan om de voorraden van de buurvolken te plunderen. Daarbij komt nog dat ze bij een verstoring van hun nest, niet alleen heftig reageren, maar dat ze ook de neiging vertonen om het bedreigde nest te verlaten door in grote massa te gaan zwermen.

Kortom die geafrikaniseerde bijen – een kruising tussen de Europese Apis m. ligustica en de Afrikaanse Apis m. scutellata – zijn agressief, roofzuchtig en zwermlustig. En toch halen de Braziliaanse imkers grote oogsten binnen met deze bijen. Momenteel is Brazilie na Argentinie de grootste honingproducent op het Zuid-Amerikaanse continent. Een ander positief element is, dat deze bijen blijkbaar geen grote hinder ondervinden van de varroamijt.

De varroa is wel aanwezig in de volken, maar op de een of andere manier slagen de bijen erin te verhinderen dat de mijten het volk werkelijk schade toebrengen. De Braziliaanse imker moet de varroa niet bestrijden, dat doen zijn bijen wel.

Koningin opzoeken

Maar makkelijk werken is het niet met deze bijen. Wanneer in een dergelijke kolonie de koningin moet opgezocht worden, dan moet het snel en efficient gebeuren, om de nare gevolgen, – hiervoor opgesomd – te voorkomen. De Braziliaanse imkers kunnen het zich gewoon niet veroorloven om een twintigtal ramen op hun dooie gemak stuk voor stuk na te kijken om de koningin te zoeken.

Ze hebben er wat op gevonden om die klus snel te klaren, precies door in te spelen op de agressiviteit van dit ras. Stel dat een imker de koningin wil opzoeken van een kolonie die we gemakkelijkheidshalve kolonie A zullen noemen. Dan haalt hij uit die kast een raam met eitjes en jonge larfjes. Vluchtig inspecteert hij dat raam om na te gaan of de koningin erop zit. Is dat niet het geval, dan slaat hij dat raam af boven de kast; hij maakt dat raam dus bijenvrij.

Dan gaat hij ermee naar een andere kast, laten we zeggen: de kast van kolonie B. Ook uit deze kast licht hij een raam uit het midden van het broednest. Dit raam wordt eveneens vluchtig gecontroleerd of de koningin erop zit. Is dat niet het geval, dan wordt het raam afgeveegd.

Aangepaste werkwijze

Maar … nu komt het: op de plaats van het afgeveegde raam uit kast B, hangt de imker nu het bijenvrije raam met eitjes en larfjes uit kast A. Met het bijenvrije raam uit kast B, trekt hij naar kast A. Hij hangt het op de plaats waar hij het raam met open broed heeft weggenomen.

Kortom: in kast B hangt een raam met het jongste broed uit kast A. In kast A zit een gelijkaardig raam uit kast B. De koningin uit kast A, wordt gealarmeerd door de vreemde nestgeur en bovenal door de vreemde

broedferomonen van het raam uit kast B.

Naarstig gaat zij op zoek naar de vreemde koningin die schijnbaar in haar broednest is binnengedrongen. Al snel zal zij het vreemde raam gevonden hebben. Driftig speurt zij het raam af, op zoek naar haar rivale; steeds weer opnieuw doorkruist zij dat ene raam.

Zij zal geen rust kennen, voor zij de indringster gevonden en uitgeschakeld heeft. Daarop heeft de imker gewacht. Er zijn dan zo’n vijf a tien minuten verstreken. Hij neemt het ingehangen raam weer uit de kast en onderwerpt het aan een nauwkeurig onderzoek.

In bijna alle gevallen zal hij er de koningin aantreffen. Hij kan ze dan rustig afvangen en ermee handelen al naar gelang zijn bedoelingen. Natuurlijk doet hij dat eveneens met het raam, afkomstig uit kast A, dat hij in kolonie B had ingehangen.

Op die wijze kan hij met gering tijdverlies en met een grote kans op slagen, de koninginnen van zijn volken opzoeken en afvangen al naar gelang van zijn behoeften van het ogenblik.

Wellicht zit er in het systeem iets dat bruikbaar is in onze bedrijfsmethodes. Het kan ons ook overkomen dat we een ongemerkte koningin moeten opzoeken in een groot en ‘kittelorig’ volk. Misschien lukt de truc met het uitwisselen van broedramen ook wel bij onze ‘bravere’ Europese honingbijen. Het is het proberen alleszins waard.