Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 98
Jaar: 2012
Maand: Oktober
Auteurs: Ghislain De Roeck

GSM-STRALEN EN BIJEN

Is GSM-straling gevaarlijk voor onze bijen? Een formeel bewijs daarvoor is tot nu toe niet geleverd, wel doen meerdere studies dit vermoeden. Zoals vaak staan andere wetenschappers dan weer sceptisch

tegenover de resultaten van deze studies als ze deze al niet ronduit weglachen. Kunnen wij dan oordelen of iets goed of slecht is overdonderd als we zijn door de tegenstrijdige standpunten? Ik vrees van niet. Wel zeker is dat eertijds de asbest- en tabakindustrie ook het absoluut bewijs van schadelijkheid eisten alvorens zichzelf in vraag te stellen. Intussen hebben we de dramatische gevolgen van hun strategieën leren kennen.

Baanbrekend Zwitsers werk
Berichten in wetenschappelijke en andere tijdschriften hebben het meer en meer over de mogelijkheid dat ook mobiele telefonie voor een deel de bijensterfte kan verklaren omdat het gedrag van bijen ingrijpend wijzigt als draadloze telefoontoestellen in of naast hun kast worden geplaatst. Verwonderen moet dat niet omdat hun vetlichaampjes magnetische kristallen herbergen en ze magnetische
remanentie vertonen.

Bioloog dr. Favre, van het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie, onderzocht de mogelijke effecten op bijen van de door conventionele mobiele telefonie voortgebrachte elektromagnetische velden.
Hiertoe installeerde hij naast vijf carnicaproefvolken twee toestellen in actieve modus daarbij rekening houdend met een reeks erkende internationale controlefactoren (energieabsorptie, watt/kg weefsel, …). Dr. Favre noteerde en analyseerde de frequenties van de door de proefbijen tijdens de testen geproduceerde pieptonen en vergeleek deze met de tonen die niet verstoorde controlevolken voortbrengen.

Hieruit bleek dat de eerste groep afwijkende tonen genereerden die bovendien onderling varieerden in duur en frequentie. Eén soort toon stemde overeen met de toon die bijen uitsturen als ze gaan zwermen, andere dan weer met alarmtoestanden. In Favre’s studie werden de bijen maximaal 20 u. blootgesteld – om ze te sparen – en dat gaf nooit aanleiding tot het treffen van zwermvoorbereidselen. Wat echter zou er gebeuren als ze langer dan 20 u. blootstelling ondergaan? En wat is de betekenis voor de bijen van de pieptonen met de andere gemeten ongewone frequenties? We weten het gewoon niet.

Het uitzenden van de tonen start vreemd genoeg niet onmiddellijk na het activeren van de communicatie, maar 25 tot 40 minuten erna en ze duurt tot meer dan 12 u. na de stopzetting ervan. Alle afwijkende tonen zijn moeiteloos reproduceerbaar. Honingbijen leven uiteraard niet naast mobiele telefoons, maar de veroorzaakte bestralingsintensiteit rond de proefvolken was zo laag dat het aanvaarbaar lijkt dat de in de test gemeten effecten ook kunnen voorkomen bij relatief lage blootstelling als die over een lange periode gespreid wordt, zoals dat het geval is op plaatsen waar elektromagnetische velden in een angstaanjagend tempo steeds frequenter voorkomen. Dat is evenwel slechts een hypothese die verder onderzoek vergt.
Bijensterfte wordt waargenomen in alle delen van de wereld waar mobiele telefonie aanwezig is. Daarom stelt dr. Fabre de vraag of een samengaan van bijensterfte en mobiele telefonie nog als speculatie kan afgedaan worden.

Ook mieren zijn zeer gevoelig
Een onderzoek van de ULB dat in juni jl. werd gepubliceerd, toont aan dat GSM-straling een schadelijk effect heeft op mieren en eencellige micro-organismen omdat ze hun reukzin, zicht, oriëntatievermogen
en geheugencapaciteit beschadigen. De geteste mieren bewogen zich moeilijk voort, aten een beetje en stierven vervolgens. ‘Als GSM-straling schadelijk is voor eencelligen, geldt dat voor iedereen’, aldus Marie-Claire Cammaerts van de vakgroep Biologie van organismen aan de universiteit.

‘Alle functies die een celmembraan nodig hebben om te kunnen functioneren, worden aangetast, het zenuwstelsel in de eerste plaats.’
Mieren zouden door GSM-straling ook trager op feromonen reageren. De onderzoekers stelden eencelligen en mieren bloot aan een golvengenerator, ‘die straling produceert vergelijkbaar met die van een GSM-toestel of een antenne’, verduidelijkte Cammaerts nog.
Volgens de website van RTL wilden de onderzoekers trouwens bijenvolken i.p.v. mieren gebruiken, maar dat werd hen door hun directie verboden.

Referenties
• Mobile phone-induced honeybee worker
piping, D. Favre, Apidologie (2011).
• GSM 900 Mhz radiation inhibits ants’
association between food sites and
encountered cues, Camaerts et al., Pub
med (2012).