Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 100
Jaar: 2014
Maand: Juli-Augustus
Auteurs: Albert Vandijck

HEIDEHONING

Heidehoning is van oudsher een honingsoort die uit streken met voornamelijk arme dekzandbodems afkomstig is. De struikheide bloeit tussen de Hoog- en Laag Lieve Vrouwe oftewel 15 augustus en 9 september.

Korven35 1

In vroegere tijden waren de meeste bijenvolken nog gehuisvest in korven. De door de bijen verzamelde heidehoning kon uitsluitend gewonnen worden door de bijen te doden. Dit deed men door een gat in de grond te maken en de korf erboven te plaatsen. Hieronder werd een zwavel of salpeterstrookje aangestoken. En de bijen vielen zodoende van de raten. Deze konden daarna worden uitgebroken uit de korven.

Deze werkwijze ging veelal ten koste van de sterkste volken. Jonge zwermen werden dan ook meestal als ‘opzetters’ de winter doorgehouden voor het komende jaar. De honing werd vaak als heideraathoning (honig met raat en al) verkocht. De kleinere stukken raathoning werden veelal geperst in een honingblokpers en als vloeibare heidehoning op de markt gebracht. Zat er in deze honingflessen dan ook nog stukjes raat dan noemde men dit heide brokhoning.

Kasten met raampjes

Na de opkomst – in de 40er jaren van vorige eeuw – van de bijenkast met houten raampjes die uitneembaar waren, hoefde men de volken niet meer te doden. De bijen konden van de ramen worden geklopt. Vervolgens werden de ramen in de honingslinger geplaatst en werd de honing er door de centrifugale kracht uitgeslingerd. De heidehoning echter is dermate stroperig van samenstelling dat deze niet, zonder een extra bewerking vooraf, het zgn. ‘voorprikken’, uit de raat kan worden gehaald.

Dit ‘voorprikken’ geschiedt met een ericaborstel of een kolbtoestel. Beide zijn handwerktuigen met veel naaldvormige pinnen die je voorzichtig in de heidehoning steekt die dan nog in de raat zit. Door de pennen als het ware door de honing te roeren, werd de honing lopend en vloeibaar gemaakt. Plaatst men deze raten vervolgens in de slinger dan kan men de honing wel eruit slingeren.

Heidehoning35 2

Heidehoning bevat van nature een, voor honing, hoog aantal eiwitten (0,2%). Dit is de voornaamste oorzaak van het hoge stroperige of tixotropische gehalte van heidehoning. Heidehoning is daarnaast een honingsoort die een sterke kruidachtige smaak heeft.

In de honing zie je vaak lichte, zwevende belletjes, dit heeft eveneens alles te maken met het moeilijke oogstproces van deze honing. Veelal zitten er ook nog kleine wasdeeltjes in die deze honing enigszins troebel maakt. Het zeven d.m.v. een honing dubbelzeef is eveneens veel moeilijker dan met andere honingsoorten, deze zijn daarom meestal ook veel helderder.

Waarom hebben veel mensen een voorkeur voor heidehoning?

Op de vraag waarom veel mensen een voorkeur hebben voor heidehoning, zijn hierover enkele opmerkingen te maken. Als eerste dient het nostalgische element vernoemd te worden, het is een uit arme zandstreken

35 3afkomstige honing en onze enige najaar honing (eventueel ook nog springbalsemien).

Vooral ouderen hechten grote waarde aan de typische kruidachtige smaak van heidehoning. De heidehoning is op zich een schaarse honing voor de Benelux en wordt steeds zeldzamer. Dit heeft zeker ook te maken met de slechtere toestand van onze heidevelden, waar vergrassing een steeds groter probleem wordt.

Mooie grote aaneengesloten bloeiende heidevelden zijn moeilijk in stand te houden en de imkers die er nog over zijn, zijn veelal hobbyimkers die het vele werk dat het heidehoning winnen met zich meebrengt, niet zo zien zitten. De enkelen die dit nog wel doen zijn verder erg afhankelijk van de gesteldheid van de struikheide in een bepaald jaar. Een goed heidehoningjaar moet voldoen aan een zeer natte zomer voorafgaand aan de bloeiperiode.

De heideplant moet goed sappig kunnen groeien met veel en lange bloeistengels. Tijdens de bloei van de struikheide moeten de temperaturen minstens een week lang boven de 20 graden uitkomen, dan pas is er voldoende nectarstuwing om veel heidehoning te geven. Al met al verklaart het een en ander tevens de hoge prijs van dit kwaliteitsproduct.