Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkerbond
Jaargang: 96
Jaar: 2010
Maand: juli-augustus
Auteurs: Wilfried Ramon (2), David Van Delm (1), Octaaf Van Laere (2)
(1) Bijenstand DVD-Perk, (2) VVCB vzw, Praktijkcentrum voor Bijenteelt

EEN WAARDEVOLLE KONINGIN VERDIENT EEN DEUGDELIJK VOLK

Investeren in een waardevolle koningin is een goede zaak.
Of het een goede belegging wordt, zal niet alleen afhangen van de veelbelovende eigenschappen van de koningin en de manier waarop zij wordt ‘geïntroniseerd’. Ook de kwaliteiten van het volk dat hare majesteit zal omringen, zijn van een niet te onderschatten waarde.

In het BLUP-selectieprogramma1 worden waardevolle koninginnen geteeld uitgaande van een BLUPgeselecteerde koningin volgens bovenstaand schema. De erkende BLUP-teler kiest deze teeltkoningin via het BLUP-systeem uit een testgroep van (BLUP-genoteerde) koninginnen. Hun prestaties werden gedurende een testperiode van minimum één jaar geregistreerd.

Het wordt een dubbele investering.
Zowel de aanvaarding van de waardevolle koningin als de vorming van een vitaal bijenvolk verdienen onze aandacht. Bij het volgen van onderstaande werkwijze, garanderen we je een minimum aan risico en een maximum aan rendement.

Je investeert in jonge volken.
Algemeen bouw je jaarlijks alle productievolken af ten voordele van de opbouw van jonge volken. Uit één ‘oud’ volk’ kan je twee tot drie nieuwe volken ontwikkelen en dit volgens onderstaand schema van volksverjonging.

Volksverjonging … zoals bijen het al zo lang van nature doen!

De jonge volken start je op als naakte kunstzwerm, dus zonder broed- en oude raatoverdracht, met hetzelfde gewicht aan bijen (1,5 tot 2,5 kg bijen, al naargelang de periode en de situatie)

Wanneer start je met deze verjongingskuur?
Vanaf de voorjaarsoogst kan je de werkwijze toepassen, op voorwaarde dat je beschikt over jonge bevruchte koninginnen. Je hebt verder tijd tot en met de derde week van juli om alle ‘oude’ of productievolken te laten opgaan in jonge volken. In de praktijk combineer je dit met de zomeroogst.

Hoe ga je tewerk?
Met rook drijf je jonge bijen uit de broedkamers, door het koninginnenrooster, naar de honingzolder. Uit deze honingzolder haal je de bijen voor je kunstzwerm. Je kan de bijen ook rechtstreeks uit de broedkamers halen. Je moet dan wel de koningin opzoeken.

Je veegt voor elke kunstzwerm een gelijk gewicht aan bijen af (in juni minimum 1,5 kg en in juli tot 2,5 kg bijen). Via een trechter komen de bijen terecht in de zwermkist, die dienst doet als tijdelijke verblijfplaats.In de zwermkist bevindt zich reeds het kooitje met de koningin, afgesloten met plastiekstripje en suikerstop, echter zonder begeleidende bijen.Benevel de bijen goed met water. Dien ook een weinig suikerdeeg toe als rantsoen tijdens dit tijdelijk verblijf.

Als zwermkist stellen wij voor de multifunctionele bodemkamer (MBK, zie tekening) 3 te gebruiken. De klassieke kastbodem wordt hierbij vervangen door een ruime kamer. Gelijk heb je hiermee een kastelement met de toepassingsmogelijkheden van extra aan te schaffen toebehoren. Je bespaart dus kosten en bovendien tijd en moeite bij de installatie van de kunstzwerm (zie verder).

Het nieuwe volk begint met een propere lei.
Deze naakte kunstzwerm geef je een varroabehandeling.

Na een verblijf van 24 uur in een donkere, koele omgeving krijgt de kunstzwerm één romp.
Deze romp is voorzien van kunstraat en voederdeeg op de toplatten. Bij deze stap verwijder je eerst het plastiek stripje van het kooitje met de koningin, nu nog enkel opgesloten achter een suikerstop. Je hangt dit kooitje dan in het midden tussen de ramen van de romp. Pas dan komt de romp bovenop de multifunctionele bodemkamer (MBK).

De bijen verplaatsen zich spontaan naar de koningin.
Het volk kiest bij deze werkwijze als het ware zelf voor de koningin. Bij de gebruikelijke invoermethodes zou je eerder kunnen stellen dat ze ‘gedropt’ wordt dikwijls tegen wil en dank van het volk.

Je kan ook de zwermkist gebruiken in plaats van de MBK
Dit is iets omslachtiger werken. Je dient eerst de bijen over te brengen vanuit de zwermkist in een ruimte (lege romp en bodem met gesloten vlieggat) waarop de romp met de koningin komt. Je kan de bijen ook rechtstreeks gieten tussen de kunstraat in de romp voorzien van een gesloten bodem. Opgepast hierbij voor kunstraat breuk.

Het volk houd je verder opgesloten gedurende één tot twee dagen.
Je laat het volk staan op deze donkere, koele plaats. Dagelijks dien je een spuitje water toe langs het verluchtingsrooster. De bijen en koningin hebben nu de gelegenheid een harmonische eenheid te vormen en te starten met broed.

Na de arrestperiode plaats je het volk op de standplaats buiten.
Je laat ze heel vroeg of heel laat vrij. Heb je het vlieggat ’s morgens vroeg geopend, dan wordt diezelfde dag nog heel wat stuifmeel binnengebracht.

Weet wel dat deze koningin in dit nieuwe volk vaak enkel gedoogd is, daarom nog niet altijd aanvaard.
Dus wekelijks nakijken op moercellen is zeker aangewezen. Indien aanwezig, volstaat het deze uit te breken. Pas als de koningin omgeven is door haar eigen bijen, is het gevaar geweken voor een stille moerwisseling.

Aan het einde van het seizoen sloop je de productievolken.
Je gebruikt de bijen uit deze volken voor het maken van nieuwe kunstzwermen. Je kan er ook de reeds opgezette jonge volken mee versterken. Het broed van de ‘oude’ volken breng je samen in verzamelbroedafleggers. In de verzamelbroedafleggers houd je de koningin in arrest tot al het aanwezige broed is uitgelopen. De tegen varroa behandelde bijen geef je uiteindelijk ook aan de nieuwe volken. Nooit broedramen of bebroede ramen doorgeven! Waardevolle koninginnen kan je recupereren en omring je op dezelfde wijze met een jong volk als hierboven beschreven.

Samengevat:

alleen maar voordelen en meerdere vliegen in één klap!

• De zwermdrift neemt af in het oude volk doordat je honing oogst en bijen afneemt.

• Succes bij de inleiding van een hoogwaardige koningin in een nieuw volk is verzekerd, mits je bovenstaande werkwijze volgt.

• Bij het gebruik van de multifunctionele bodemkamer (MBK) in plaats van de zwermkist, bespaar je tijd en is het praktischer werken.

• Het jonge volk start met een nette lei. Je versleept weinig of geen broedziekten. Denk eraan: noch overdracht van broed, noch van oude raat. Houd oud en nieuw uit elkaar!

• Je vertrekt met vergelijkbare volken: de jonge volken hebben eenzelfde aanvangsgewicht, krijgen eenzelfde uitrusting en zijn quasi varroavrij. Deze vergelijkbare start is belangrijk bij de beoordeling van hun prestaties bij selectieteelt.

1
De toepassing van het BLUP-selectieprogramma (Best Linear Unbiased Prediction) is mogelijk in Vlaanderen dankzij steun van het EU- Bijenteeltprogramma. Meer hierover vind je in de recente handleiding van prof. dr. ir. Octaaf VAN LAERE ‘ Selectie in de bijenteelt’.

2
Met de prestatiegegevens van de koninginnen berekent de centrale BLUP-computer hun teeltwaarden. De varroa-index is één van deze teeltwaarden en geeft informatie om tot varroatolerante bijen te komen. In verband hiermee loopt momenteel een demonstratieproject van de Vlaamse Gemeenschap.

De multifunctionele bodemkamer (MBK) is nog niet in de handel verkrijgbaar. Een gezamenlijke aanschaffing van deze bodem is gepland voor de nabije toekomst. Geïnteresseerden kunnen zich onder voorbehoud aanmelden op volgend e-mailadres: vvcb@live.be. (Vlaams Vulgarisatiecentrum voor Bijenteelt).