Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 100
Jaar: 2014
Maand: Oktober
Auteurs: Pia Aumeier, Gerhard Liebig
MIJTEN OPRUIMEN
Nooit meer winterverliezen? Jonge koninginnen, zuivere raten, geschikt wintervoeder en voldoende sterke volken zijn hiervoor het recept. Maar ook een succesvolle behandelingsmethode tegen de varroa bestaande uit vier pijlers: het maken van afleggers, in mei en juni het snijden van darrenbroed, in augustus/september voor en na het voederen behandeling met mierenzuur en in de late herfst of vroege winter een oxaalzuur druppelbehandeling.
Alleen oxaalzuur? Geen goed idee!
Wie alleen oxaalzuur inzet tegen de varroa zet zijn bijen op het spel. Alleen in broedvrije toestand en als de bijen in wintertros zitten is de werking van oxaalzuur optimaal. Wie echter zo lang met de behandeling wacht kweekt zieke winterbijen. Wanneer gedurende de winterbehandeling meer als 1000 varroamijten door de bodemrooster vallen, heeft wel een mijtenarm volk, dat echter met moeite de winter zal overleven. De mijten zijn dood, maar de bijen zijn ziek.
Mierenzuur is het beste en eenvoudigste middel voor varroabehandeling in augustus/september, vóór het uitbroeden van de winterbijen. Voor het doden van de laatste mijten in de late herfst of winter is het druppelen van oxaalzuur de optimale methode, zowel voor bijen als imker. Het is eenvoudig, residuvrij en efficiënt, zodat de bijen mijtenarm het nieuwe jaar kunnen aanvatten.
Hoe?
Oxaalzuur kan worden gesproeid, verdampt of worden afgeknabbeld door de bijen. Deze methoden zijn niet beter dan druppelen en bovendien omslachtig. Het eenvoudigste is de oplossing met een spuit in de wintertros laten druppelen wanneer het volk broedvrij is. Het is ongecompliceerd, duurt een paar minuten en is legaal.
Men gebruikt hiervoor een 3,5% oxaalzuuroplossing in suikerwater. Het juiste tijdstip is ongeveer drie weken na het intreden van de eerste nachtvorst. Het optimale tijdstip ligt meestal tussen eind november en midden december. Dan zijn de meeste volken broedvrij. Vanaf de zonnewende, 21ste december, beginnen vele volken terug met het broeden.
De behandeling wordt het best uitgevoerd bij temperaturen beneden de nul graden, wanneer de bijen eng in tros zitten. Controle van de afval op de varroaschuif geeft niet alleen een idee over de varroa besmettingsgraad (natuurlijke mijtenval) maar ook over de plaats en sterkte van de wintertros (foto 2, foto 3a-c).
Per volk is tussen de 30 en 50 ml oplossing nodig. De oplossing wordt niet verwarmd. Voor de behandeling wordt op de spuit een fijne punt geplaatst. Deze punt zorgt voor een dunne straal die, ook bij lichte druk op de zuiger van de spuit, diep in de bijentros doordringt. De bezette raamgangen worden twee- tot driemaal bedruppeld tot de volledige dosis is opgebruikt.
Volken op één romp worden langs boven behandeld (foto 4). Volken op twee rompen eveneens langs boven, wanneer de bijen overwegend boven zitten. Normaal echter hebben de bijen hun winterzit onder de voederkap en bezetten eerder de onderste dan de bovenste romp. Bij dergelijke volken wordt de bovenste romp naar boven gekipt en wordt het oxaalzuur in de onderste romp gedruppeld. Daar deze behandeling wordt uitgevoerd bij vriesweer is er geen rook nodig en vliegen de bijen niet op (foto 5).
Hoe kouder hoe beter de werking
De rest doen de bijen zelf. Ze geven het oxaalzuur door lichaamscontact verder. Hoe enger de bijen zitten, des te beter en sneller wordt het zuur in het volk verdeeld. Daarom wordt aangeraden de behandeling bij vriesweer, temperaturen onder nul, uit te voeren (foto 6).
In een eng zittende wintertros is het resultaat van een behandeling meer dan 95%. In een los zittende ‘zomertros’ daalt de efficiëntie tot beneden de 50%, ook wanneer het volk broedloos is en alle mijten op de bijen zitten. Daarom wordt het druppelen van oxaalzuur enkel aanbevolen voor de winterbehandeling. Noch het openen van de kasten bij lage temperaturen, noch een ‘enkelmalige’ behandeling is schadelijk voor het volk.
De mijten beginnen te vallen een dag na de behandeling, bereikt zijn hoogtepunt na drie à vier dagen en duurt twee tot vier weken. Wie juist wil weten hoeveel mijten er gevallen zijn moet gedurende vier weken de varroaschuif laten zitten.
Het artikel is verschenen in het novembernummer van DNB (Die neue Bienenzucht) in 2011 onder de titel ‘Aufräumarbeiten unter den Milben’.
Met dank aan dr. Gerhard Liebig, dr. Pia Aumeier en de redactie van DBN voor het verlenen van de toelating het artikel te vertalen en te publiceren in ons Maandblad.
