Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkerbond
Jaargang: 92
Jaar: 2006
Maand: juni
Auteurs: Dr. Myriam Lefebvre
BIJENSTERFTE, MILIEU EN GEZONDHEID DEEL 3
Uitwerking pesticiden op zenuwstelsel
Bekijken we het specifieke geval van de uitwerking van de pesticiden op het zenuwstelsel. Als toxische producten het zenuwstelsel van levende wezens verstoren, kunnen zich volgende verschijnselen voordoen:
• gedragwijziging;
• verstoring van de cognitieve functies in de hersenen (het bewustzijn);
• chronische ziekten.
Voorbeeld A: gedragwijziging
Verhoging van de agressiviteit. Misschien hebt u het zelf al ondervonden: bijen worden agressiever na een vergiftiging met pesticiden. Herlees wat ik de vorige maand schreef over wat de Naamse imker overkwam.
Voorbeeld B: verstoring
Na het toedienen van imidacloprid in het labo stelden onderzoekers vast dat de bijen hun oriëntatievermogen verloren en hun basistaken niet meer konden uitvoeren.
Voorbeeld C: Parkinson, chronische ziekte bij mensen
De ziekte van Parkinson is, net als Alzheimer, een neuro-degeneratieve ziekte bij de mens (aftakeling van het zenuwweefsel). Het afsterven van de zenuwcellen in een deel van de hersenen veroorzaakt de ziekte. Deze zenuwcellen produceren dopamine, een neurotransmitter, die de motoriek onder controle houdt.
In België zijn ongeveer 30.000 mensen aangetast door de ziekte van Parkinson. De exacte oorzaak van de ziekte van Parkinson is nog onbekend. Ongeveer 10% van de zieken heeft een erfelijke vorm van Parkinson (als de ziekte zich voor de leeftijd van vijftig jaar manifesteert). Een studie over tweelingen toonde aan dat de erfelijke factor in het ontstaan van de ziekte niet belangrijk is. Er bestaan dus wel risicofactoren. Welke?
• Virus
Gedurende tientallen jaren dachten onderzoekers dat de ziekte van virale oorsprong was (want ze hadden de link gelegd tussen vroegtijdige virale infecties en de ziekte). Er werd echter nooit een specifiek virus gevonden (idem bij de bijen). Een virus alleen is zeker niet voldoende om de ziekte van Parkinson te veroorzaken.
• Pesticiden
De trage ontwikkeling van de ziekte suggereert sinds lang de betrokkenheid van toxische stoffen. Waarom?
• Aan het begin van de jaren 80 deden zich enkele heel snel evoluerende gevallen van Parkinson voor bij jonge mensen. Gemeenschappelijk was dat ze heroïne gebruikten.
• Na onderzoek werd vastgesteld dat de heroïne van slechte kwaliteit was en besmet met MPTP (in ‘mensentaal’ 1- mety4-phenyl-1,2,3,6- tetrahydropyridine, een illegale drug).
• MPTP was de oorzaak van de ziekte.
Verband tussen MPTP en insecticiden?
• MPTP heeft hetzelfde werking-mechanisme als rotenon, een insecticide (onwettig) gebruikt in de strijd tegen de varroamijt!
• rotenon, getest op muizen, veroorzaakte snel de ziekte van Parkinson! Het effect was zo duidelijk dat dit insecticide als model gebruikt wordt in de medische testen op de ziekte van Parkinson.
 |
 |
Andere insecticiden en Parkinson
Andere insecticiden die mogelijk bijdragen tot het ontstaan van de ziekte van Parkinson:
• bij de organofosfaten: chloorpyrifos, dichloorvos.
• bij de organochloren: dieldrine. De hersenen van Parkinsonpatiënten bevatten een hoog gehalte van deze pesticiden.
Herbiciden en Parkinson
• MPTP heeft een gelijkaardige structuur als paraquat (bestrijdingmiddel tegen onkruid)
• onderzoek bij kikkers: Parkinson!
• onderzoek bij de mens: een positief onderling verband werd vastgesteld tussen de
blootstelling aan paraquat en de ziekte van Parkinson.
Fungiciden en Parkinson
De fungiciden op basis van dithiocarbamaten:
• leiden de ziekte van Parkinson in;
• verhogen de neurotoxiciteit van andere pesticiden zoals paraquat.
Hoe reageren kinderen in die omstandigheden?
Kinderen zijn extragevoelig:
• daar de scheiding van de hersenen nog niet voltooid is, concentreren foetussen de neurotoxische stoffen van hun moeder;
• bij de geboorte zijn vele kinderen al toxisch belast;
• ze vertonen een grotere fysiologische activiteit.
• tijdens de groei zullen al hun systemen gemakkelijker verstoord worden.
Wat ik in het bijzonder wil aantonen en wat me nauw aan het hart ligt, is dat de psychische en motorische ontwikkeling bij kinderen beïnvloed wordt door milieuintoxicatie. Hebt u zich al afgevraagd waarom zoveel kinderen problemen hebben bij het lezen, zich moeilijk kunnen concentreren, hyperactief zijn, gewelddadig gedrag vertonen, hun intelligentie zich moeilijk openbaart? Alvorens kinderen naar de psycholoog te sturen, zouden we moeten nagaan of hun fysiologische processen niet verstoord geweest zijn door:
• toxische producten (zware metalen, pesticiden);
• niet-geschikte voeding (die dezelfde reactie(s) uitlok(t)ken als toxische stoffen), bijv. het niet-verdragen van gluten of caseïne, wat motorische en cognitieve achterstand en geweld uitlokt;
• gebrek aan vitaminen, oligo-elementen.
Kinderen en pesticiden
Dat pesticiden een verwoestend effect hebben op de neuromotorische ontwikkeling van kinderen, wordt duidelijk in volgend voorbeeld. In Mexico werd een onderzoek opgezet met kinderen uit de bergen en kinderen uit een vallei (landbouwstreek):
• onderzoekers wilden de ontwikkeling van twee groepen van vijf- tot zesjarigen vergelijken;
•een groep leefde in het dal, in een landbouwstreek waar een groot aantal pesticiden gebruikt werd (aldrine, dieldrine, endrine, heptachloor, parathionmethyl, DDT);
• de andere groep leefde in de bergen waar alleen DDT gebruikt werd als middel tegen malaria.
De kinderen moesten volgende testen afleggen:
• een bal grijpen;
• een persoon tekenen;
• druiven in een fles gooien.
Na de oefeningen, zo werd de kinderen beloofd, zouden ze een geschenk krijgen. Dat moesten ze zich nog herinneren na dertig minuten. Men wou het kortetermijngeheugen testen. Bij alle testen kwamen de kinderen uit de bergen er beter uit, maar het meest opmerkelijke verschil was te zien in de manier waarop de twee groepen opgelegde figuren tekenden:
Tot besluit
Al in 1964 schreef Rachel Carson:
‘De houding van de mens tegenover de natuur is op dit ogenblik kritisch, eenvoudig omdat we de macht gekregen hebben de natuur te wijzigen en te vernielen Nochtans maakt de mens deel uit van deze natuur en zijn “oorlogvoering” tegen de natuur is onvermijdelijk een oorlog tegen zichzelf. We staan als menselijk wezen voor de uitdaging om ons meesterschap te kunnen bewijzen, niet op de natuur, maar op onszelf.’
Eigenschappen van enkele chemische sproeistoffen
Gegevens afkomstig van het internet en van dr. Lefebvre.
Illustraties
Dr. Myriam Lefevbre (fig. 1 en 3) en www.kennislink.nl. (fig. 2).
Referenties, o.a.:
• S. Beemaerts et L. Pussemier. Estimation des pertes en produits phytosanitaires vers les eaux superficielles et souterraines dans les différents bassins hydrographiques belges – Rapport de synthese », CODA, SERVA, 1997.
• Ranjita Betarbet1, 2, Todd B. Sherer1, 2, Gillian MacKenzie1, Monica Garcia-Osuna1, Alexander V. Panov1 & J. Timothy Greenamyre (2000). Chronic systemic pesticide exposure reproduces features of Parkinson’s disease. Nature Neuroscience 3, 1301-1306 (2000) doi: 10.1038/81834.
•J. M. Bonmatin, 1. Moineau, R. Charvet, C. Fleche, IN. E. Colin, and E. R. Bengsch (2003) A LC/APCI- MS/MS method for analysis of imidacloprid in saus, in plants, and in pollens. Analytical Chemistry.
• Terry P. Brown, Paul C. Rumsby, Alexander C. Capleton, Lesley Rushton,1 and Leonard S. Levy, 2006 Pesticides and Parkinson’s Disease–Is There a Link? Environmental Health Perspectives Volume 114, Number 2, February 2006.
• Benoit 1. Giasson & Virginia M.-Y. Lee (2000). A new link between pesticides and Parkinson’s disease. Nature Neuroscience 3, 1227-1228 (2000) doi:10.1038/81737.
• Lance P. Walsh,1 Chad McCormick,1 Clyde Martin,2 and Douglas M. Stocco1 Roundup Inhibits Steroidogenesis by Disrupting Steroidogenic Acute Regulatory (StAR) Protein Expression Environmental Health Perspectives Volume 108, Number 8, August 2000.
• Lefebvre, M. et Bruneau E. État des lieux du phénomène de dépérissement des ruchers en Région wallonne, 2004. Rapport final. Convention entre la Région wallonne (DGRNE) et le CARL
Volledige referentielijst verkrijgbaar bij de redactie.