Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 101
Jaar: 2015
Maand: November
Auteur : Luc Pintens
ONBEKEND IS ONBEMIND
Om een mening over iets te vormen, is het niet nodig er veel over te weten. Zo wordt er soms geschreven over ecologisch imkeren door mensen die er weinig praktische ervaring mee hebben en/of het niet begrijpen. Het is onterecht dat ‘natuurlijk imkeren’ daardoor anders wordt voorgesteld dan het werkelijk is. De onduidelijkheid en polariteit wordt hierdoor niet opgelost. Voor de werkgroep apicentrische bijenteelt is het artikel ‘Ecologisch imkeren en varroabehandeling’, verschenen in het maandblad van september, een uitnodiging om onze keuzes en methodes te verduidelijken.
Lang niet alle ecologische imkers werken volgens dezelfde methode. Beweren dat de meesten ‘de bijen zomaar laten doen’ en geen varroabestrijding uitvoeren stemt niet overeen met de waarheid. Het enige wat natuurlijke imkers gemeenschappelijk hebben, is het zoeken naar alternatieven die zo min mogelijk aan het natuurlijke bijenleven veranderen. Maar sommigen (of zelfs velen) gebruiken wél thymol, mierenzuur en/of oxaalzuur. Anderen houden rekening met wat de behandeling voor de bijen betekent.
Gevolgen
De gebruikte stoffen hebben gevolgen voor de bijen, dat is een feit. Het fermentatieproces van het stuifmeel wordt gestopt, de communicatie met geurstoffen en het microbieel evenwicht worden ernstig verstoord en de immuniteit van de bijen vermindert. Thymol is een krachtig fungicide, oorspronkelijk werd het door imkers gebruikt om schimmel in suikersiroop tegen te gaan. Tijdens de gehele behandelperiode met thymolproducten is de stuifmeelfermentatie onvoldoende, en dat is een belangrijk nadeel in een periode dat een optimale voeding zou kunnen bijdragen aan sterkere winterbijen. Volken die een winterbehandeling met oxaalzuur kregen hebben een tijdelijk verminderde voorjaarsontwikkeling, en dit wijst op mogelijke subletale effecten. Al deze gevolgen minimaliseren lijkt ons geen goede strategie.
Superbij
Vele imkers weten dat, en proberen de gevolgen te beperken door slimme biotechnische methoden. Anders zou de dosis moeten verhoogd worden om nog voldoende resultaat te bekomen, en die marge hebben we niet meer. Is hoopvol wachten op spoedig resultaat van de VSH-selectie het enige wat we nog kunnen doen? En wat als die superbij er komt? Dan gaat het waarschijnlijk strikt verboden zijn nog tegen varroamijten te behandelen, want iedereen zal moeten samenwerken om die eigenschappen te behouden.
De ervaringen van apicentrische imkers wereldwijd tonen aan dat het ook mogelijk is om varroatolerante bijen en minder virulente varroamijten te bekomen door te stoppen met bestrijden.(1) Het is onze keuze om deze weg te bewandelen. We houden rekening met de te verwachten verliezen door eerst het aantal volken uit te breiden terwijl er nog wel behandeld wordt. Pas na deze geleidelijke overgangsperiode wordt het behandelen gestopt. Deze weloverwogen keuze die gedragen wordt door wetenschappelijke onderzoeksresultaten, is dus geen onverantwoord gedrag. Omdat deze strategie de VSH-selectie niet ondermijnt en ze mogelijk zelfs kan ondersteunen op termijn, stellen we voor om ze toch minstens te tolereren.
Keuzevrijheid
Elke imker maakt zelf een overweging van de voor- en nadelen. Dat is voor natuurlijke imkers niet anders. We vertrekken van het besef dat de momenteel gebruikelijke varroabehandelingen slechts noodoplossingen zijn, en we kiezen er bewust voor om plaatselijk aangepaste bijen te telen door enkel de volken die niet voldoen (bijvoorbeeld door overdreven defensief gedrag) uit te sluiten voor verdere teelt. Dit geeft een brede genetische diversiteit en dat is precies de bedoeling.
Ikzelf geef alle volken die ik beheer, dit jaar drie behandelingen met Stratiolaelaps scimitus (in mei, juli en september). Die minimijt zuigt de varroa’s leeg en dat is duidelijk merkbaar op de schuif. Althans bij mij. Het is een realiteit in de imkerwereld dat ieder voor zich een manier zoekt die werkt. Omdat wat bij de ene werkt, bij de andere niet altijd het gewenste resultaat geeft. Wie toch interesse heeft in deze experimentele behandeling kan meer informatie en enkele ervaringen vinden op het Forum Apicentrische Bijenteelt.
(hapicultuur.be/nl/forum.html)
Duurzaam imkeren
Er is een groeiende groep mensen die willen beginnen imkeren (of al bezig zijn) omdat ze begrijpen wat de bijencrisis aantoont: dat de menselijke activiteit ernstige schade toebrengt aan het natuurlijk evenwicht. Ze willen alles doen wat ze kunnen om de schade te beperken of herstellen, en hebben soms het romantische idee dat het eigenlijk mogelijk zou moeten zijn dat de bijen op eigen kracht overleven. Dat idee is in de praktijk niet altijd vol te houden op korte termijn, maar er kan wél naartoe gewerkt worden.
Als deze mensen praktische fouten maken, dienen we ons als imkervereniging af te vragen waar we staan. Hoe komt het dat ze niet bij ons terecht kunnen voor de informatie of ondersteuning waar ze naar zoeken? Een aantal deelnemers van de cursus apicentrische bijenteelt vond de cursussen van de plaatselijke imkerverenigingen niet passen bij hun persoonlijke motivatie. Anderen waren ervaren imkers die meer natuurlijke oplossingen zochten. Naar we vernemen wordt daar in vele afdelingen graag wat mee gelachen, maar wordt er vaak niet serieus ingegaan op hun vragen. (Dit is expliciet bedoeld als constructieve feedback!) Als men het antwoord zelf niet weet, kan men ook doorverwijzen naar anderen, bijvoorbeeld naar hapicultuur.be, de website van de Werkgroep Apicentrische Bijenteelt. Ook wie interesse heeft in hoe ‘ecologische’ imkers eigenlijk echt werken, is hartelijk welkom.