Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 98
Jaar: 2012
Maand: Juni
Auteurs: Frans Somers

PARASITERENDE VLIEGEN

Sedert jaren wordt er intensief gezocht naar de oorzaak van de sterfte die wereldwijd bijenkolonies treft (CCD: Colony Collapse Disorder). Ondertussen wordt het steeds duidelijker dat een ongunstige combinatie van verschillende factoren hiervoor verantwoordelijk is: stress, ziekten, gif in het milieu, kwaliteit van de basisvoeding, genetisch veranderde plantenbloesems, evenals de veranderende bloeiperiode van planten door de klimaatswijziging en – natuurlijk – de parasieten zoals de varroamijt.

Nieuwe parasiet

Onderzoekers uit San Francisco (VSA) hebben nu een nieuwe parasiet op de bijen in Californië en South Dakota ontdekt: de Phorid-vlieg Apocephalus borealis. Tot deze dipterenfamilie van de

Phoridae (Buckel- of Rennvliegen) behoren veel vliegensoorten, die al enige jaren als parasiet op mieren, hommels en wespensoorten, gekend zijn. Deze vliegen leggen hun eitjes in enkele seconden op de mieren. Die vliegenlarven boren zich tussen twee segmenten van de mierenwerkster in en vreten zich in het lichaam.

Na ongeveer vijf dagen parasiteren deze larven ook in de hersenen van de mieren, die kort voor hun dood het nest verlaten. In een voor de larve gunstige plaats buiten de kolonie valt de mierenkop af, de vliegenlarven ontsnappen eruit en verpoppen zich in de bodem.

Ook op honingbijen

A. borealis was tot hiertoe enkel als parasiet gekend bij hommels, mieren en wespen. Nu ontdekten wetenschappers in de VSA die parasieten per toeval ook op honingbijen. De aangevallen bijen tonen een gelijkaardig gedrag als de mieren.
Zij verlaten ‘s nachts hun bijenkast, verzamelen zich zonder enige oriëntatie bij een lichtbron en sterven omdat ze niet meer stevig op hun poten kunnen staan.
Ongeveer zeven dagen later komen er tot ongeveer dertien vliegenlarven uit het verteerd bijenlichaam en verpoppen zich. Hoe precies de bijen door de vliegen geparasiteerd zijn, is niet duidelijk. Vermoedelijk werden verzamelbijen overvallen, daar deze vliegen tot nu toe enkel buiten de bijenkast gevonden werden.

Onderzoek wees uit dat de vliegen die op de bijen parasiteren genetisch verwant zijn met die op de hommels en dat deze laatste ook lijden aan ziekten die in verband gebracht werden met de bijensterfte: de ziekte Nosema ceranae en het vleugelvervormingsvirus. 
Of de zieke bijen hun nest vrijwillig verlaten of buitengekieperd werden, is tot hiertoe evenmin opgehelderd, als de vraag waarom de parasieten van hun huidige gastheer nu op bijen ‘overstappen’. Welke rol de parasiet uiteindelijk bij CCD speelt, moet nog onderzocht worden.

Bron: Core A, Runckel C, Ivers J, Quock C, Siapno T, et al. (2012) ‘A new threat to honey bees, the parasitec phorid fly Apocephalus borealis’ PloS ONE 7 (1). DOI: 10.1371/ journal.pone.0029639.