Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 94
Jaar: 2008
Maand: Themanummer Honing
Auteurs: Wim Reybroeck

ETIKETTERING VAN HONING

Wim Reybroeck, T&V-ILVO, Melle

Inleiding

De etikettering van levensmiddelen is onderworpen aan een strenge wetgeving. Vooral het laatste decennium werden tal van Europese wetteksten in verband met etikettering gepubliceerd en nadien overgenomen in de nationale regelgeving. Dit is complexe materie voor de imker. In het kader van de honingkeuring bemerken we dan ook dat tal van honingetiketten niet aan de vigerende wetgeving voldoen (zie het artikel omtrent 10 jaar honinganalyses). Hopelijk brengt dit artikel wat meer duidelijkheid.

Produceert men als imker enkel honing voor consumptie binnen het gezin, is men niet aan de wetgeving inzake etikettering onderworpen. Verkoopt men daarentegen honing of geeft men zijn honing ook aan vrienden, buren of familieleden, is men wel verplicht op elk bokaaltje een etiket aan te brengen, voorzien van de minimaal vereiste informatie.

Informatie vermeld op de website van het FAVV

Etikettering van honing
Het KB van 13 september 1999 betreffende de etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen is van toepassing. Evenwel voorziet het KB van 19 maart 2004 in nogal wat afwijkingen of bijkomende specifieke regels.

Informatie die op het etiket van voorverpakte honing moet voorkomen:

– De verkoopbenaming: de definities zoals vermeld in art. 1, &2 van het KB van 19 maart 2004, dienen aangewend. Behalve in het geval van gefilterde honing en bakkershoning, mogen de verkoopbenamingen worden aangevuld met aanduidingen betreffende de regionale, territoriale of topografische oorsprong indien het product uitsluitend de genoemde oorsprong heeft of met aanduidingen betreffende de bloemen- of plantenorigine indien het product er geheel of voor het grootste deel van afkomstig is en het daaraan zijn organoleptische, fysisch-chemische en microscopische kenmerken ontleent (art. 3 & 1, 30).

– Een lijst met ingrediënten is niet vereist.

– De datum van minimale houdbaarheid.

– De fabrikant kan, als hij dat nuttig vindt, de gepaste bewaar- of gebruiksvoorwaarden vermelden. Als een dergelijke aanduiding wordt vermeld, moet die duidelijk zijn (wat bijv. de bewaartemperatuur betreft, moet bij voorkeur uitdrukkelijk een bepaalde temperatuur worden vermeld in plaats van “koel” of “warm”).

De naam of handelsnaam en het adres van de fabrikant of de verpakker, of van een in de Europese Gemeenschap gevestigde verkoper.

Het nettogewicht.

De plaats van oorsprong of herkomst indien het weglaten daarvan de verbruiker zou kunnen misleiden in verband met de werkelijke oorsprong of herkomst van het voedingsmiddel. Het land (of de landen) van oorsprong waar de honing is vergaard, wordt (worden) op het etiket vermeld. Indien de honing echter van oorsprong is uit meer dan één lidstaat of uit meer dan één derde land, mag de volgende vermelding worden gebruikt: gemengde EG-honing; gemengde niet-EG-honing; gemengde EG- en niet-EG-honing.

Indien de datum van minimale houdbaarheid of de uiterste consumptiedatum in de etikettering voorkomt, omvat de aanduiding van deze datum duidelijk en in de juiste volgorde ten minste de maand en het (KB van 9 februari 1990, art. 5). Evenwel moet dan het partijnummer duidelijk op de etikettering vermeld worden. In afwezigheid van deze aanduiding moeten de dag, de maand en het jaar op de etikettering vermeld worden.

Verpakking van honing

Er gelden met betrekking tot de verpakking van honing geen bijzondere eisen. De verpakking moet voldoen aan de voorschriften van het KB van 11 mei 1992 betreffende materialen en voorwerpen bestemd om met voedingsmiddelen in aanraking te komen, d.w.z. dat de verpakking schoon moet zijn, in goede staat moet verkeren en op eenvoudige wijze van de honing moet kunnen worden gescheiden. Ze moet geschikt zijn om met honing in aanraking te komen.

Ze kan als volgt worden herkend: ofwel aan de vermelding «geschikt voor levensmiddelen» of «geschikt voor eet- en drinkwaren», of het symbool met het glas en de vork. Bij twijfel, kan een verklaring van de producent van de verpakking worden gevraagd.

Verduidelijkingen

– Taal

De gegevens op het etiket moeten op zijn minst worden geformuleerd in de taal van de streek waar de honing wordt verkocht of aangeboden.

– Verkoopbenaming

Volgens de wetgeving wordt onder honing of honig verstaan: een natuurlijke zoete stof die door de bijensoort Apis mellifera wordt bereid uit bloemennectar of uit afscheidingsproducten van levende plantendelen of uitscheidingsproducten van plantensapzuigende insecten op de levende plantendelen, welke grondstoffen door de bijen worden vergaard, verwerkt door vermenging met eigen specifieke stoffen, gedeponeerd, gedehydreerd, en in de honingraten opgeslagen en achtergelaten om te rijpen.
De term honing of honig mag uitsluitend worden gebruikt voor een product die aan de bovenstaande omschrijving voldoet.

Er worden verschillende soorten honing onderscheiden:

– naargelang de oorsprong:

–bloemenhoning of nectarhoning: honing die uit plantennectar is verkregen

–honingdauwhoning: honing die voornamelijk is verkregen uit uitscheidings-producten van plantensapzuigende insecten (Hemiptera) op de levende plantendelen of uit afscheidingsproducten van levende plantendelen

– naargelang de wijze van productie en/of presentatie:

–raathoning of raatbrokken in honing: honing die door bijen is opgeslagen in de gesloten cellen van kort tevoren door henzelf gemaakte raten of fijne platen was, uitsluitend bestaande uit bijenwas, zonder broed, en die in hele raten of delen daarvan worden verkocht

–brokhoning: honing die één of meer brokken raathoning bevat

–lekhoning: honing verkregen door het laten uitlekken van geopende raten zonder broed -slingerhoning: honing verkregen door het slingeren van geopende raten zonder broed

–Slingerhoning: honing verkregen door het slingeren  van geopende raten zonder broed

–pershoning: honing verkregen door het samenpersen van raten zonder broed, zonder verwarming of bij matige verwarming van maximaal 45°C

–gefilterde honing: honing verkregen door zodanige verwijdering van vreemde anorganische of organische stoffen, dat een aanzienlijk deel van de pollen is verwijderd

Tenslotte heeft men ook bakkershoning: honing die geschikt is voor industrieel gebruik of als ingrediënt in andere, vervolgens verwerkte levensmiddelen en die een vreemde smaak of geur kan vertonen, of beginnnen gisten of gegist heeft, of oververhit is.

Op het etiket mogen de termen bloemenhoning, nectarhoning, honingdauwhoning, lekhoning, slingerhoning of pershoning gebruikt worden. Dergelijke honingen mogen ook kortweg als honing worden omschreven.

Als verkoopbenaming dienen de andere honingen steeds volledig omschreven te worden: raathoning, raatbrokken in honing, brokhoning, gefilterde honing of bakkershoning.

Behalve voor gefilterde honing en bakkershoning, mag de verkoopbenaming worden aangevuld met aanduidingen betreffende de regionale, territoriale of topografische oorsprong (vb Kempische honing) of de bloemen- of plantenorigine (bv koolzaadhoning), indien aan de vooropgestelde voorwaarden is voldaan.

In het geval van bakkershoning dient steeds op het etiket de vermelding “uitsluitend bestemd om te koken” te worden vermeld in de nabijheid van de verkoopbenaming.

– Datum van minimale houdbaarheid

De datum van minimale houdbaarheid is de datum tot dewelke de kwaliteit van de honing gegarandeerd is. De producent (imker) bepaalt deze datum in functie van de kennis die hij heeft over de evolutie van zijn product (honing).

Als algemene regel kan voor honing een minimale houdbaarheid van 2 jaar worden opgegeven. Dit geldt echter niet voor een honing met een vochtgehalte >18°C. In dergelijke gevallen wordt geadviseerd om een kortere houdbaarheid op te geven of strengere bewaaromstandigheden.

De houdbaarheid is enkel gegarandeerd voor gesloten verpakkingen en op voorwaarde dat de bewaaromstandigheden werden gerespecteerd. Een producent kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor veranderingen aan het product als de verdeler of de consument de honing niet heeft bewaard zoals op het etiket vermeld.

De datum wordt voorafgegaan door de vermelding “Ten minste houdbaar tot (dag)/maand/jaar” Definiëring van de minimale houdbaarheid tot op dagniveau is niet vereist, doch levert wel het voordeel op dat dit als lotidentificatie geldt.

– Adres van de fabrikant

Op het etiket dient de naam en volledig adres van de producent (imker), verpakker, verdeler of invoerder te worden vermeld. Dit moet de koper toelaten een klacht te poneren of bijkomende informatie over het product op te vragen. Het postnummer wordt voorafgegaan door de letter “B” indien het een Belgisch adres betreft.

– Nettogewicht

Het nettogewicht (of nominaal gewicht) geeft het gewicht van het consumeerbaar deel (verpakking niet inbegrepen). Het nettogewicht dient onuitwisbaar en goed leesbaar op het etiket te worden vermeld met cijfers van minimaal 4 mm hoogte voor nominale hoeveelheden van 200-1000 g (2 mm voor een verpakking van netto 5-50 g; 3 mm voor een verpakking van netto 50-200 g). De vermelding van het nettogewicht dient te worden gevolgd door g (gram) of kg (kilogram).

– Plaats van oorsprong of herkomst

Het land waar de honing werd geoogst dient te worden vermeld op het etiket. De consument dient immers over 100% transparantie te kunnen beschikken omtrent de herkomst van de honing. Indien de honing echter van oorsprong is uit meer van één lidstaat of uit meer dan één derde land, mag de volgende vermelding worden gebruikt: gemengde EG-honing; gemengde niet-EG-honing; gemengde EG- en niet-EG-honing.

Merk op de aanvulling omtrent de regionale, territoriale of topografische oorsprong bij de verkoopbenaming niet voldoet als vermelding van de plaats van herkomst. Dit houdt in dat als men bijvoorbeeld Vlaamse of Kempische honing als verkoopbenaming hanteert, toch nog expliciet op het etiket “Geoogst in België” dient te worden vermeld.

– Partij- of lotnummer

Indien de datum van minimale houdbaarheid geen precieze dag, doch enkel de maand en het jaar vermeldt, moet het partij- of lotnummer duidelijk op de etikettering vermeld worden. Deze vermelding dient te worden voorafgegaan door de letter “L”, behalve in het geval dat de vermelding zich duidelijk van de andere elementen op het etiket onderscheidt. Het lotnummer moet toelaten in het geval van klacht, bij contaminatie of een mankement snel het levensmiddel te kunnen identificeren.

– Bewaar- of gebruiksvoorwaarden

Gezien honing gevoelig is voor degradatie bij verkeerde bewaaromstandigheden, wordt geadviseerd om op het etiket ook de bewaarcondities te vermelden. Als aanduiding kan bijvoorbeeld staan: “Droog, koel (18% wordt best bewaard bij een temperatuur <11°C om de kans op fermentatie te beperken.

– Prijs (facultatief op etiket)

Wordt honing in het openbaar te koop aangeboden, moet de prijs op een leesbare en duidelijke wijze in de onmiddellijke nabijheid aangeduid worden (bijvoorbeeld op een prijskaartje), doch niet verplicht op het etiket. De prijs per kilogram dient tevens te worden vermeld. De vermelde prijs is inclusief BTW of andere taxen en dient minstens in euro te zijn aangeduid.

Facultatieve vermeldingen

– De vermelding “niet geschikt voor kinderen jonger dan 1 jaar” is niet verplicht maar kan wel worden aangebracht, zoals aanbevolen door het wetenschappelijk comité van het voedselagentschap in zijn wetenschappelijk advies 2006-33 volgend op de studie omtrent infantiel botulisme.

– Nutritionele gegevens, alsook specifieke vermeldingen betreffende de textuur, de smaak of geur kunnen enkel worden vermeld indien deze te verifiëren zijn, m.a.w. als men beschikt over een analyserapport.

Niet toegestane vermeldingen

Bepaalde misleidende informatie is verboden. Zo mag men zijn honing geen specifieke effecten of eigenschappen toedichten die de honing niet bezit of die niet kunnen bewezen worden. Evenmin mag men suggereren dat zijn honing uitzonderlijke kenmerken bezit terwijl andere honing die ook steeds bezit. Volgende vermeldingen zijn bijgevolg niet toegestaan:

– ‘bijenhoning en ‘echte honing’ (honing is steeds van bijen afkomstig, zo niet mag de term honing niet worden aangewend)

– ‘zuivere honing’ (honing is steeds zuiver daar geen toevoegingen toegelaten zijn)
-‘100% natuurlijk’ en ‘koudgeslingerde honing’ (steeds geldig voor honing)

Voorbeelden van correcte honingetiketten

 

 Referenties

– Anonymous (1979). Koninklijk besluit van 28 december 1979 betreffende het voorverpakken naar gewicht of naar volume van bepaalde produkten in voorverpakkingen. Belgisch Staatsblad / Moniteur Belge.

– Anonymous (1990). Koninklijk besluit van 9 februari 1990 betreffende de vermelding van de partij waartoe een voedingsmiddel behoort. Belgisch Staatsblad / Moniteur Belge van 14 april 1990, p. 7110.

– Anonymous (1992). Koninklijk besluit van 11 mei 1992 betreffende materialen en voorwerpen bestemd om met voedingsmiddelen in aanraking te komen, gewijzigd door de Koninklijke Besluiten van 9 juli 1993, 24 novembeio 1997, 20 september 1998, 31 januari 2001 en 10 december 2002.

– Anonymous (1999). Koninklijk besluit van 3 september 1999 betreffende de etikettering van voorverpakte

voedingsmiddelen. Belgisch Staatsblad / Moniteur Belge van 29 oktober 1999, p. 40908-40921.

– Anonymous (2003). Omzendbrief FAVV van 28/01/2003: toepassing van het koninklijk besluit van 13 september 1999 betreffende de etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen.

– Anonymous (2004). Koninklijk besluit van 19 maart 2004 betreffende honing. Belgisch Staatsblad / Moniteur Beige 174, vrijdag 19 maart 2004, Vijfde Editie, p. 16015-16019.

– Anonymous (2005). Koninklijk Besluit van 13 februari 2005 tot wijziging van het koninklijk besluit van 13 september 1999 betreffende de etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen. Belgisch Staatsblad / Moniteur Beige van 11 maart 2005, p. 10372-10376.

– Anonymous (2006). Advies 33-2006 betreffende Clostridium botulinum type D in honing (Dossier 2006/38) van het wetenschappelijk comité van het FAVV.

– Anonymous (2008). Website FAVV >Beroepssectoren > Dierlijke productie > Bijenteelt > 3. Honing > Etikettering van honing & 3. Verpakking van honing.

– Dailly, H. (2007). Concevoir son etiquette, ce qu’il faut savoir. Abeilles & Cie N°117, 26-29.

– Van Hoorde A., Jacobs F. (2005). Etikettering van honing. Maandblad van de Vlaamse Imkersbond, 91 (6), 13-14.