Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 102
Jaar: 2016
Maand: oktober
Auteurs: dr. Pia Aumeier
ZEVEN HORZELS DODEN EEN PAARD*
Zeven horzels doden een paard … en wespen doden bijenvolken. Vergeet deze imkersprookjes! Beveilig uw volken tegen iedere aanval.
Wie is het nog niet overkomen? Een wespennest in de tuin! En die lastige zwartgelen schuiven niet alleen ongevraagd mee aan tafel, ze belegeren confituur en koeken, knabbelen aan het gegrild vlees en trekken baantjes in het fruitsap. Ze kwellen ook nog de afleggers, overvallen de bewakers van het vlieggat, dringen door tot de voederramen en verhakkelen bijen voor het vlieggat. Welke bezorgde imker ligt daar niet van wakker.
De gebruikelijke methode
Een dode wesp is een goede wesp! Wie er een dergelijke mening op nahoudt en wespenvallen ophangt, overtreedt de wet. Het onnodig doden van in wild levende dieren is in Duitsland officieel verboden. Indien een horzel in een wespenval geraakt, is dat een overtreding van de federale natuur- en soortenbeschermingswetgeving en kan met hoge geldboeten bestraft worden. Horzels kunnen enkel door geschoold personeel en met toestemming van de natuurbeschermingsoverheid (op Kreisniveau) verwijderd worden. Maar ook bij kleinere wespensoorten is het niet toegelaten vlieggaten te verstoppen of ze gedurende de nacht te verplaatsen. En dat is goed zo. Omdat geen enkel mens-wespenprobleem door wespen wordt veroorzaakt.
De rover is niet schuldig
Indien je bijenvolken door wespen geplaagd worden, kijk dan maar eens goed in de spiegel en meestal zie je de schuldige voor het wespenprobleem staan.
Wespen zijn zeker niet de moedigsten, als lafaards zoeken ze altijd de zwakkeren op. Nooit nemen zij het op tegen intacte volken. Als ze zomaar ongestoord binnen en buiten een bijenkast kunnen gaan, dan hebben rovende bijen en een sloddervos imker voor hen de deur wijd opengezet.
Honingbijen zoeken voortdurend om voedsel, ze hebben nooit genoeg. Om het even hoeveel wintervoeder zij reeds verzameld hebben, ze willen steeds maar meer. Vanaf midden juli testen zij de vlieggatbewakers van de volken in de omgeving. Zwakke afleggers met te groot vlieggat of door varroa verzwakte productievolken worden snel herkend en in een geconcentreerde bliksemsnelle actie of in een gemeenschappelijke stille roverij murw gemaakt.
Voor de imker blijft dit dikwijls verborgen, omdat alle bijen er hetzelfde uitzien. Wespen daarentegen kent hij/zij wel. Wespen grijpen hun kans wanneer de wachters door talrijke bijenaanvallen zijn uitgeschakeld of de imker gaten/spleten in zijn kasten toelaat (figuur 1).
Vrede met de plaaggeesten
Ook wanneer in je tuin vele wespen te gast zijn, hoef je niet te panikeren. Zij zullen je bijen niet lastig vallen als je je houdt aan volgende stelregels:
- Bescherm je bijen door roverij te voorkomen. Hou bij afleggers de vliegopening zeer klein, sluit alle ‘achterdeuren’ in rompen, bodems, voederbakken of deksels. Voeder steeds langs boven, alleen ’s avonds, en mors niet. Gebruik voedersiroop. Ze gisten en verspreiden geen aanlokkelijke geuren. Laat nooit ramen, voederbakken of slingers open staan om ‘uit te lekken’. Verwijder geen ‘lekkere’ afval in open afvalcontainers. Laat geen volk aan varroa ten onder gaan. Dan werkt de zelfverdediging (figuur 2).
- Informeer je over wespen, bijvoorbeeld op www.hymenoptera.de. Slechts twee Duitse wespensoorten hebben een storend gedrag. De Duitse en gewone wesp (Vespula germanica en Vespula vulgaris) vormen individurijke volken tot einde september en zijn als enige driest en hongerig genoeg om onuitgenodigd te verschijnen op picknicks en BBQ’s of zich te interesseren aan bijenvolken. Meestal ruimen zij voor het vlieggat als gezondheidspolitie enkel zieke en oude bijen op (figuur 3). Alle vrijhangende nesten in struiken en op zolders worden reeds in augustus verlaten. Zij behoren tot de meer schuchtere soorten, die mens en bijen nooit storen (figuur 4). De potentiële plaaggeesten daarentegen verblijven onzichtbaar in grondnesten, in donkere rolluikkasten of vensterloze zolders (figuur 5). Hernieuwde bewoning van het nest in volgende aprilmaand kan vermeden worden door, na de uittocht te hebben afgewacht, het vlieggat van het wespennest te dichten. Individuele wespen die in oktober thuisloos, na de ondergang van hun volk, proberen te ontsnappen aan een koude dood, verontrusten mij niet.
- Is er een horzelnest in je tuin! Voor de bijen vormen zij geen probleem. Wel worden enige bijen buitgemaakt, maar in vergelijking met de 2000 bijen die dagelijks sterven, is het verlies te verwaarlozen. Horzels verkiezen hun kleinere verwanten en weerloze vliegen. Zo zijn zij een garantie voor een wespenarme zomer.
*Bovenstaand artikel is verschenen in Die neue Bienenzucht van september 2013 onder de titel ‘Sieben Horissen töten ein Pferd …’ Met dank aan dr. Pia Aumeier en de redactie van DNB voor het verlenen van de toestemming het artikel in ons maandblad te publiceren.