Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 102
Jaar: 2016
Maand: Juni
Auteur : Guido Sweertvaegher

KONINGIN EN DARRENZEEF

In het begin van mijn imkersloopbaan had ik het zwermen niet zo onder controle. Het was fascinerend wanneer ik de bijen zag aanstalten maken om uit te zwermen. Geboeid volgde ik dan de ontstane drukte aan het vlieggat. Hoe de bijen in snel tempo de kast uitrolden, drummend aan de vliegopening om toch maar de uittocht niet te missen. Mijn dag kon helemaal niet meer stuk wanneer ik dan nog een glimp kon opvangen van de vertrekkende koningin.

De tijd dat ik een zwerm mee volgde tot deze zijn eerste rustplaats uitkoos om zich vervolgens georkestreerd neer te zetten, behoort nu praktisch tot het verleden. Nochtans, het afvangen van een zwerm, onder nieuwsgierige blikken van de omstanders, blijft een attractie op zich.

Onder grote belangstelling stel je dan als imker je kunde ten toon in het scheppen van de zwerm. Tegen de avond wordt de zwermkorf opgehaald om ze dan thuis op een kast te zetten. Wanneer je de zwerm niet onmiddellijk kan opzetten, moet je de schepkorf koel stokkeren en een voldoende bodemverluchting voorzien. De bijen blijven op deze wijze rustig in zwermstemming en samengetrost tot ze een definitieve verblijfplaats krijgen.

Efficiënte methodes bij het opzetten van een zwerm

1^e methode

Bovenop een bijenkast, voorzien van wasramen, plaats je een lege romp. Na het inslaan van de zwerm drijf je de bijen met een weinig rook de onderste romp in. Door gebruik te maken van een lege romp (eventweel een half hoogsel) komen bij het inslaan de bijen niet naast de kast terecht. Eens de bijen tussen de ramen, wordt de kast met een dekplank afgesloten.

Wil je vermijden dat de zwerm opnieuw aanzet dan kan je tussen de bodem en de kast een koninginnenrooster plaatsen tot het volk zich genesteld heeft. Na een vijftal dagen moet je dan wel het koninginnenrooster verwijderen zodat een eventuele onbevruchte koningin op bruidsvlucht kan.

2^e methode

Wil je de koningin onmiddellijk opsporen tijdens het opzetten van een zwerm, dan plaats je een koninginnenrooster tussen de bijenkast en de lege romp. De koningin blijft boven het rooster achter, terwijl de bijen door het koninginnenrooster naar onder gedreven worden. Deze of een andere koningin kan je dan in een invoerkooitje (voorzien van suikerstop) opsluiten en tussen de ramen plaatsen. Het opsluiten van de koningin heeft als voordeel dat in de tijd dat de bijen de doorgang van de suikerstop geopend hebben de zwerm zich ‘gezet’ heeft.

3^e methode

Om de stresstoestand bij het opzetten van een zwerm tot een minimum te herleiden, heb ik een koninginnenzeef ontworpen. In deze zeef met dezelfde buitenafmetingen als deze van het gebruikte kasttype (460 mm x 460 mm voor simplex) en een hoogte van 120 mm, is een koninginnenrooster mooi verzonken ingewerkt. De schuine hoekafwerking vergemakkelijkt het afborstelen van de bijen die zich op de verticale wanden bevinden.

Door nu een vlottend deksel in de zeef te brengen worden de bijen langzaam door het koninginnenrooster gedreven, de koningin en de darren worden zo van de bijentros gescheiden. Het gebruik van rook is hier niet nodig en schade aan koningin en bijen ten gevolge van de druk door het vlottend deksel heb ik nooit ondervonden. Opnieuw kan je de koningin – of eventueel een koningin met gekende afstamming – via een invoerkooi aan het volk toedienen.

De darrenzeef

Wil je de jonge koninginnen laten bevruchten op een bevruchtingseiland dan moeten de ERK’s vrij zijn van begeleidende darren. Een darrenzeef biedt hier een eenvoudige oplossing om de darren van de jonge bijen te scheiden. De zeef bestaat uit een lege romp van een minipluskastje (MP-kastje), onderaan bevestig je een bodem met verluchtingsrooster en afgesloten vliegopening. Boven de lege MP-romp komt een zeef met ingebouwd koninginnenrooster en een vlottend deksel.

In een brede PVC-emmer maak je een veger (de koningin hoef je zelfs niet op te zoeken). De vliegbijen vliegen nu terug naar hun kast.

Na een vijftal minuten giet je de overwegend jonge bijen in de zeef en sluit je deze af met het nauw aansluitend (max. 2 mm speling) koningin zich boven het rooster bevindt, desgevallend wordt deze afgevangen en kan je ze merken en terug bij haar bijenvolk plaatsen (opgepast de koningin kan zich ook aan de onderkant van de vlotter bevinden!). De zeef wordt nu opnieuw gesloten om te verhinderen dat de darren terugvliegen naar de veger.

De zeef wordt vervolgens van het MP-kastje genomen en afgesloten met een reisrooster. De jonge bijen worden eventueel varroavrij gemaakt en worden met een onbevruchte koningin op een ERK-kastje geplaatst.

Tips en tricks

• Wanneer je jonge bijen verzamelt, doe je dit best per bijenvolk en je controleert de zeef telkenmale op aanwezigheid van de koningin. Bij het afvegen van de broedramen hoef je dus de koningin niet op te zoeken. Maken we een veger met bijen uit verschillende kasten zonder telkens de koningin op te zoeken en af te zonderen kan het probleem zich voordoen welke koningin waar thuishoort.
• Voor het maken van een veger is het nuttig met wat rook de bijen in een alarmtoestand te brengen zodat ze de tijd krijgen om reservevoedsel op te slaan.

Als je een veger meer dan 2 u opsluit zonder koningin, al dan niet bevrucht, bestaat het gevaar dat de bijen in een steeds groter wordende stresstoestand terecht komen en warm lopen. Donker, koud en met de nodige deegvoorraad opbergen is hier de boodschap.vlottend deksel. De vlotter drukt de bijen langzaam door het rooster, bij het openen van de vlotter controleer je of de te zoeken. Maken we een veger met bijen uit verschillende kasten zonder telkens de koningin op te zoeken en af te zonderen kan het probleem zich voordoen welke koningin waar thuishoort.

• Voor het maken van een veger is het nuttig met wat rook de bijen in een alarmtoestand te brengen zodat ze de tijd krijgen om reservevoedsel op te slaan.

• Als je een veger meer dan 2 u. opsluit zonder koningin, al dan niet bevrucht, bestaat het gevaar dat de bijen in een steeds groter wordende stresstoestand terecht komen en warm lopen. Donker, koud en met de nodige deegvoorraad opbergen is hier de boodschap.