Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 101
Jaar: 2015
Maand: juli-augustus
Auteurs: dr. Pia Aumeier

ZEKER EN EENVOUDIG

In de zomer is de varroadruk hoog. Onderzoek nu wat de toestand van uw volken is en behandel met de Liebig verdamper. Juist uitgevoerd geeft een behandeling met mierenzuur geen residu’s of resistentie . Het doodt ook mijten in het broed en is een verzekering voor gezonde en sterke volken.

Twee wijdverspreide methoden
Ontelbare methoden zijn in omloop en verwarren menig imker. Een rondvraag bij 589 Duitse imkers gaf het volgende resultaat: in het noorden van Duitsland gebruikt men vooral de sponsdoek methode, in het zuiden het “medicijnflesje”, de voorloper van de Liebig verdamper. Uit onderzoek blijkt dat hoe hoger de concentratie van het gebruikte mierenzuur en hoe eenvoudiger de verdamper , des te beter is het resultaat bij ongunstige weersomstandigheden en bij late behandelingen in september. Verdampers, waarbij het mierenzuur niet plotseling maar gelijkmatig vrijkomt, werken betrouwbaarder en veroorzaken, ook in onervaren handen, zelden schaden aan broed, bijen en koningin.
In het vierjarig project “Betriebsweisen im Vergleich”, waaraan 130 imkers met 1500 volken deelnamen, werd vanaf 2008 de Liebig verdamper uitgetest in het noorden, westen en het zuiden van Duitsland.

Voordelen tegenover andere systemen
Het hanteren van open mierenzuur bij de volken valt weg. Het voor de gebruiker meest gevaarlijke handeling, het vullen van de verdamper, gebeurt thuis. Men wordt niet afgeleid door het weer of bijen. Zonder tijdsdruk kan met handschoenen en veiligheidsbril gewerkt worden. In geval er gemorst wordt is water in handbereik. Ik vul steeds twee verdamperflesjes per te behandelen volk zodat ik de nodige voorraad heb voor de volledige nazomerbehandeling. Goed gesloten vervoer ik de gevulde flesjes met een vouwkrat in mijn auto en zijn onmiddellijk gebruiksklaar. Een waarschuwingsboodschap op ieder flesje en een kindveilige dop verhogen de eiligheid. De gevulde flesjes worden op kamertemperatuur bewaard, niet in de ijskast.

Eenvoudige constructie

  • Flesjes met niet verdampt mierenzuur worden niet leeg gegoten op de bijenstand, maar de stop wordt er gewoon terug op gedraaid. Het zuur kan dan later terug gebruikt worden.
  • Voor het samenstellen van de verdamper moet men geen vakman zijn. Filtreerpapier op de plastiek houder leggen, flesje opsteken, klaar. De constructie is eenvoudig en gaat zelden kapot.
  • In slechts drie dagen worden 95% van de mijten gedood. De korte behandelingsduur betekent dat slechts weinig mierenzuur moet gebruikt worden. Hierdoor is er geen of weinig broedschade en komt het zelden tot roverij. Korte perioden van warm weer kunnen optimaal worden benut en andere noodzakelijke bewerkingen (voederen) kunnen ongehinderd worden uitgevoerd.
  • Wie wil kan het verdampingsproces opvolgen door het deksel van de kast weg te nemen en de schaal op het flesje af te lezen.

Zo doet men het

  • Wacht een geschikte behandelingsperiode af. De hoogste dagtemperatuur moet tenminste 15°C bedragen en bij voorkeur hoger dan 20°C. Hoe warmer, hoe beter. Midden tot einde juli, dus direct na het einde van de dracht, slechts behandelen indien totaal meer dan 30 mijten gevallen zijn in een periode van drie dagen of 15 mijten bij jonge volken. Indien er minder mijten vallen kan bij productievolken gewacht worden tot midden augustus en bij zwakke jonge volken tot begin september om te behandelen.
  • In het begin van de behandeling wordt de bodem gesloten. De vliegopening blijft bij productievolken open, bij jonge volken verkleind.
  • Let op de veiligheidsmaatregelen: handschoenen, veiligheidsbril, armen bedekken en water binnen bereik houden.
  • Open het volk. Plaats de verdamper met filtreerpapier in een lege romp. De verdamper wordt in het midden op de ramen geplaatst. Ik gebruik voor productievolken een volledig filtreerpaper, voor jonge volken drie vierde van een filtreerpapier (zie foto 2 en 4).
  • Maak het flesje met mierenzuur open en steek het flesje op de plastiekhouder (foto 3). Sluit het volk.
  • De behandeling is succesvol indien na drie dagen het flesje leeg is en het filtreerpapier droog. Indien dat niet het geval is wordt het flesje met het resterende mierenzuur verwijderd en gesloten. Bij een volgende periode van goed weer wordt een nieuw gevuld flesje gebruikt.
Doseringstabel
Volksgrootte Hoeveelheid 85% mierenzuur
  Eerste behandeling midden augustus Tweede behandeling midden september
Productievolk (2 rompen DN/Zander) 100 ml 100 ml
Zwak jong volk Niet nodig of 50 ml 100 ml

 

Fig 1 met ruit
De druppelteller zorgt voor de juiste dosering.
Fig 2 met ruit
Bij volken op twee rompen wordt het volledige vloeipapier gebruikt.
Fig. 3 met ruit
Het flesje met mierenzuur wordt door een opsteeksysteem met het vloeipapier verbonden
Fig 4 met ruit
Bij kleine afleggers wordt de verdampingsoppervlakte verkleind door verkleinen van het vloeipapier. De dop van het flesje wordt het best op het omgekeerd flesje geplaatst. Hierdoor gaat hij niet verloren en wordt niet gepropoliseerd.
Fig 5 met ruit
De flesjes voor een volledig seizoen worden tegelijker tijd gevuld. Let op de beschermkledij.

 

Mierenzuur is een optimale werkstof voor het bestrijden van de varroa. Het werkt snel, zodat de behandeling vrij kort kan gehouden worden, geeft geen residu’s in honing of was, geen gevaar voor resistentie, werkt in gesloten broed, zodat het volk niet eerst broedloos moet gemaakt worden, weinig of geen broedschade, indien juist toegepast, en last but not least, relatief goedkoop.
In België kan het alleen toegepast worden op voorschrift van een dierenarts via het cascade- of watervalsysteem, een drempel om mierenzuur te gebruiken. Via de apotheker kan wel het geregistreerd product MAQS® (Mite Away Quick Strips) aangeschaft worden (7 euro per behandelingen per volk).
Hoe is het in andere, gelijkaardige bij-landen?
In Nederland wordt een gedoogbeleid gevoerd tegenover het gebruik van mierenzuur. In de brochure “Effectieve bestrijding van de varroa” wordt het gebruik van de Liebig verdamper met 85% mierenzuur aanbevolen. In “Het Bijenhuis”, imkerwinkel van de Nederlandse Bijenhouders Vereniging (NBV), wordt mierenzuur van 85% aangeboden voor het bestrijden van de varroa voor 7,5 euro per liter.
In Duitsland is de situatie wat ingewikkelder. Voor het bestrijden van de varroa moet mierenzuur van 60% dat geschikt is voor veterinair gebruik (ad us. vet.) worden ingezet. Dit product is beschikbaar in de commerciële imkerhandel (16,5 euro). Het gebruik van mierenzuur van 85% is enkel mogelijk op voorschrift van de dierenarts in een zogenaamde noodsituatie (b.v. behandelen laat in het jaar) en is beschikbaar via de apotheker; groepsaankoop is mogelijk. Voor wat de wijze van toepassing betreft is er een onderscheid naargelang de deelstaat. In Baden-Württemberg en Bayern worden b.v. de Liebig- en de horizontale Nassenheider verdamper aanbevolen, terwijl in Nedersaksen de sponsdoekmethode de voorkeur geniet, telkens met mierenzuur van 60%.
In Oostenrijk is sinds 11/7/2014 het product AMO Varroxal Ameisensäure 85% van de firma Rösch & Handel geregistreerd en is beschikbaar in de imkerhandel voor 17,5 euro. Het type verdamper wordt overgelaten aan de imker.
In Zwitserland is het product Formivar 60%, 70% en 85%, ad us. vet. , van de firma Andermatt Biovet Gmbh geregistreerd en in de handel beschikbaar voor 10,80 CHF.
In de vermelde landen is mierenzuur voor de imker commercieel beschikbaar, zonder tussenkomst van een dierenarts.