Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond
Jaargang: 104
Jaar: 2018
Maand: september
Auteurs: dr. Pia Aumeier
ZWAKKE VOLKEN OVERWINTEREN*
Zwakke volken die gezond zijn kunnen verenigd worden en overwinteren.
De gebruikelijke methode
Redden wat te redden valt. Volgens dit motto investeren imkers veel tijd en moeite in zwakke afleggers en volken. Reeds vanaf augustus wordt geprobeerd de bijen door continu te voederen tot broeden aan te zetten. Toegift van verzegeld broed moet het zwakke volk verder ondersteunen. Volken die in oktober/november zwak voorkomen worden paarsgewijze boven elkaar geplaatst, gescheiden door een koninginnenrooster. De imker hoopt dat de volken zich dan wederzijds verwarmen en toch zelfstandig blijven.
De realiteit
Kleine volken sterven in de winter met grotere waarschijnlijkheid. De genoemde maatregelen verhinderen dat niet: bijen laten zich niet opjutten. Zij volgen meer een innerlijk ritme, dat zich niet laat beïnvloeden door de imker. Het gemeenschappelijk overwinteren in een kast is zelfs contraproductief. Dat bewees een test van 60 telkens paarsgewijze boven elkaar geplaatste volken die het niet overleefden. Bij temperaturen omtrent het vriespunt bleven dode bijen van het bovenste volk op het rooster liggen en vormde daar een rottende massa, die beide volken doodde. Zelfs wanneer het niet tot een dergelijke situatie komt profiteren de volken niet van deze woongemeenschap. De bijen kiezen voor een koningin. De andere wordt verlaten en sterft.
Het alternatief
Wie zijn zwakke volken voor het begin van de herfst nog niet heeft geliquideerd: hartelijk gelukgewenst. Je hebt het juiste gedaan. Afleggers groeien pas vanaf augustus. Twee zwakke volken produceren met hun koninginnen van augustus tot oktober meer bijenmassa dan een sterk volk met slechts één koningin. Anders als bij productievolken – die krimpen vanaf einde juni – groeit het aantal bijen van zwakke volken nog tot midden september. Een voorwaarde voor deze ontwikkeling is dat ze niet te veel voeder ontvangen hebben, zodat steeds voldoende ruimte voor broed aanwezig is. De bijen mogen echter ook niet verhongeren, daar zwakke volken, zelfs bij goede dracht, nauwelijks verzamelen. Een andere voorwaarde is dat je met de varroabehandeling van de aflegger tot september gewacht hebt. In juli is het mierenzuur te sterk voor het groeiende volk.
Zo werkt het
In oktober/november wordt in de vroege morgen, na een koude nacht van minder dan 5°C, het aantal raamgangen geteld, waar tenminste een aantal bijen gezien worden. Dit getal wordt met twee verminderd om het aantal bezette raamgangen te bekomen. Volken die tenminste vijf raamgangen bezetten overwinteren zeker. Op het randje zijn volken met vier bezette raamgangen.
Volken met drie bezette raamgangen blijven een zorgenkind. Dergelijke volken worden als volgt behandeld: in oktober/november worden twee van dergelijke zwakke volken op elkaar geplaatst (zonder krantenpapier), tezamen met de koninginnen. Tenminste één ervan overleeft. Indien nodig wordt een koningin gebruikt voor het hermoeren van een productievolk.
Een volk dat ondanks vereniging zwak uit de winter komt, kan in maart boven een sterk volk geplaatst worden (zie maandblad januari-februari 2015, Parkplaats voor zwakke volken). Indien de koningin van het zwakke volk niet deugt, wordt ze door het volk geëlimineerd en wordt de romp verlaten. In het andere geval lopen de werksters door het koninginnenrooster naar boven en versterken het zwakke volk. Bij scheiding moet het voormalige zwakke volk tenminste twee kilometers verder worden opgesteld. Als alternatief kan het ook op de bodem van het sterke volk geplaatst worden, zodat het nogmaals versterkt wordt door vliegbijen.
(*) Dit artikel is verschenen is verschenen in het novembernummer van Deutsches Bienen-Jounal van 2013 onder de titel ‘Schwache Völker überwintern.’ Met dank aan Pia Aumeier voor het verlenen van de toestemming het artikel in ons maandblad te publiceren.